Zwangerschap

Wens je zwanger te worden, ben je zwanger of geef je borstvoeding, breng jouw arts en apotheker hiervan dan op de hoogte. De periode van conceptie, zwangerschap en borstvoeding zijn delicate periodes wat het gebruik van geneesmiddelen betreft. Vermijd het gebruik van geneesmiddelen zoveel mogelijk, ongeacht hun vorm of toedieningsweg. Dit geldt zelfs voor geneesmiddelen voor uitwendig gebruik (bijvoorbeeld een crème, zalf of gel). Lees steeds de rubriek “Zwangerschap en borstvoeding” van de bijsluiter alvorens je een geneesmiddel inneemt.

Wist je dat?

Zelfmedicatie tijdens de zwangerschap of borstvoeding wordt sterk afgeraden. Vraag steeds advies aan jouw arts of apotheker alvorens je een geneesmiddel gebruikt, ook al lijkt het product onschadelijk.

In sommige gevallen is een behandeling met geneesmiddelen onvermijdbaar. Uw arts of apotheker zal dan een geneesmiddel kiezen nadat hij de voordelen en de risico’s van de behandeling voor jou en jouw ongeboren kind heeft afgewogen. Volg steeds de voorgeschreven behandelingsinstructies (bijv. de dosis en duur) om het beoogde resultaat zo snel mogelijk te bereiken. De behandelingsduur moet zo kort mogelijk zijn. Wijzig of stop een behandeling nooit zonder eerst te overleggen met jouw arts of apotheker. Zelfmedicatie tijdens deze delicate periode wordt afgeraden.

Pas ook op voor producten die op het eerste gezicht onschadelijk lijken zoals:

• kruidenproducten : sommige kunnen stoffen bevatten die een risico inhouden indien u zwanger bent.
• vitaminepreparaten : een te grote hoeveelheid vitamine A kan afwijkingen veroorzaken bij het ongeboren kind.

Richtlijnen voor de verschillende fasen van de zwangerschap

Raadpleeg steeds jouw arts of apotheker alvorens je in een verdere fase van de zwangerschap een geneesmiddel inneemt dat je al eerder tijdens de zwangerschap voorgeschreven werd. Het zou kunnen dat het geneesmiddel in deze fase wel een risico inhoudt.

• Voor de bevruchting
  Bepaalde geneesmiddelen blijven nog een lange tijd na de laatste inname in het lichaam en mogen bijgevolg enige tijd voor de bevruchting niet meer gebruikt worden. Dit geldt zowel voor de aanstaande mama als papa. Anderzijds is de inname van bepaalde geneesmiddelen (bijvoorbeeld foliumzuur in te nemen na stopzetting van de anticonceptiepil, ijzer, calcium, jodium) of de toediening van bepaalde vaccins aan te raden. Schrap alcohol en tabak.
• Eerste trimester
  Tijdens de eerste drie maanden worden alle organen gevormd. De toediening van sommige geneesmiddelen in deze periode van de zwangerschap kan afwijkingen veroorzaken bij het ongeboren kind.
• Tweede trimester
  Blijf voorzichtig gedurende het tweede trimester van de zwangerschap. De kans op afwijkingen neemt af na de eerste drie maanden van de zwangerschap, maar bepaalde risico’s blijven (bijv. groeiachterstand, neurologische afwijking).
• Derde trimester
  Vermijd bepaalde geneesmiddelen tijdens de laatste drie maanden van de zwangerschap. Aspirine kan bijvoorbeeld bloedingen veroorzaken bij moeder en ongeboren kind. Blijf ook waakzaam aan het einde van de zwangerschap of net voor de bevalling. Bepaalde geneesmiddelen kunnen in het bloed van de pasgeborene terechtkomen en niet uitgescheiden worden. Dit kan tot intoxicatie leiden.

Borstvoeding

Wees ook voorzichtig tijdens de borstvoedingsperiode want jouw geneesmiddelen kunnen in de moedermelk terechtkomen. Sommige geneesmiddelen kunnen de melkproductie doen toenemen of net afremmen. Als je toch geneesmiddelen moet innemen, doe dit dan meteen na de borstvoeding.

Raadpleeg steeds jouw arts of apotheker voor je een geneesmiddel inneemt. Als het geneesmiddel dat je inneemt een effect kan hebben op jouw baby, zal jouw arts of apotheker soms aanraden om tijdelijk of definitief te stoppen met borstvoeding geven. Vermijd zelfmedicatie.

Vergunde geneesmiddelen

Geneesmiddelen moeten ziektes voorkomen, genezen of de symptomen verlichten. De commercialisatie ervan is strikt gereglementeerd en gecontroleerd door de bevoegde autoriteiten (in België het FAGG) die toezien op hun kwaliteit, veiligheid en doeltreffendheid in het belang van de Volksgezondheid.

Wist je dat?

Elk geneesmiddel dat in België verkocht wordt, moet een vergunning hebben voor het in de handel brengen.

Het vergunningsnummer van het geneesmiddel staat vermeld op de verpakking. Dit nummer geeft de garantie dat de kwaliteit, veiligheid en doeltreffendheid van het geneesmiddel geëvalueerd werden.
 

In België zijn alleen apothekers bevoegd om geneesmiddelen te verkopen. Geen enkel geneesmiddel mag verkocht worden zonder "Vergunning voor het in de Handel Brengen" (VHB) of registratie.

Het nummer van de Vergunning voor het in de Handel Brengen (VHB) of van de registratie laat toe een vergund of geregistreerd geneesmiddel te herkennen. Dit wil zeggen dat de kwaliteit, veiligheid en doeltreffendheid van het geneesmiddel gecontroleerd werden door de bevoegde autoriteiten. De kwaliteit, veiligheid en doeltreffendheid van een geneesmiddel worden geëvalueerd op basis van het dossier dat door de farmaceutische firma ingediend wordt. De evaluatie gebeurt door wetenschappelijke experten van de bevoegde commissies en is gebaseerd op de van kracht zijnde normen op Europees niveau.

Bepaalde homeopathische geneesmiddelen of traditionele kruidengeneesmiddelen zijn onderworpen aan een vereenvoudigde procedure en krijgen enkel een registratienummer.

Het VHB-nummer of registratienummer staat op de verpakking onder een van de volgende formaten (x = een cijfer en Y = een letter):

Geneesmiddelen
xxxx YY xxxx F xxx
BExxxxxx
EU/1/xx/xxx/xxx

Homeopathische geneesmiddelen
xxxx CH xxxx F xx of xxxx UH xxxx F xx (registratiecode)
HO-BExxxxxx (VHB-code)
HO-BE-CHxxxxxx of HO-BE-UHxxxxxx (registratiecode)

Kruidengeneesmiddelen
BE-TUxxxxxx (registratiecode)
xxxx YY xxxx F xxx, BExxxxxx of EU/1/xx/xxx/xxx (VHB-code)

Het is belangrijk het onderscheid te maken tussen een geneesmiddel en een voedingssupplement (bijvoorbeeld een product op basis van vitaminen, mineralen of planten).

In tegenstelling tot een geneesmiddel mag een voedingssupplement niet voorgesteld worden alsof het therapeutische of preventieve eigenschappen heeft ten aanzien van een ziekte. Op de verpakking moet de vermelding “voedingssupplement” staan.

Voedingssupplementen mogen ook buiten de apotheek verkocht worden.

Slaap- & kalmeringsmiddelen

Slaap- en kalmeringsmiddelen verlichten maar genezen niet

Angst, stress of slecht slapen kunnen reacties zijn op problemen op het werk, relatieproblemen, overlijden van naaste familieleden, enz. Het overkomt iedereen wel eens. Maar, wanneer de angst, stress of slapeloosheid jouw dagelijks leven beheerst en ondraaglijk wordt, kan jouw arts je eventueel slaap- of kalmeringsmiddelen voorschrijven. Slaap- en kalmeringsmiddelen kunnen een moeilijke periode helpen overbruggen. In het beste geval doen ze bepaalde symptomen verdwijnen. Maar de ware oorzaak wordt hiermee niet aangepakt. Gebruik slaap- en kalmeringsmiddelen met mate en zo kort mogelijk omwille van het ernstige risico van gewenning en verslaving.

Wist je dat?

Slaap- en kalmeringsmiddelen kunnen een hulpmiddel zijn tijdens een moeilijke periode, maar nemen de oorzaak van de problemen niet weg.

Bovendien is het regelmatige gebruik van dergelijke geneesmiddelen niet zonder risico aangezien het risico op gewenning en afhankelijkheid.

Bijwerkingen en voorzorgen

Het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen kan verschillende bijwerkingen veroorzaken zoals:

• vermoeidheid en slaperigheid,
• verminderde waakzaamheid,
• geheugen- en concentratiestoornissen,
• motorische stoornissen,
• hoofdpijn,
• trillingen en duizeligheid,
• depressie.

Niet elke patiënt heeft last van deze bijwerkingen. Sommige van de bijwerkingen kunnen echter ernstige gevolgen hebben (valpartijen, verkeersongeval). Wettelijk gezien mag je niet met de auto rijden als je slaap- of kalmeringsmiddelen neemt. Bij een verkeersongeval kan dat problemen geven met je verzekering. Wees ook uiterst waakzaam als je slaap- of kalmeringsmiddelen toedient aan ouderen. Het vermogen van metabolisme en uitscheiding van geneesmiddelen verloopt bij hen anders waardoor de geneesmiddelen langer in het lichaam blijven.

Het afbouwen van slaap- of kalmeringsmiddelen

Van de ene dag op de andere stoppen met slaap- of kalmeringsmiddelen is niet goed, want dan heb je meer kans op ontwenningsverschijnselen. Het is dus beter om de dosis heel langzaam af te bouwen of meer tijd te laten tussen de innamen. Dat doe je het best in overleg met je huisarts of apotheker. Als je je dosis vermindert of er volledig mee stopt, dan kunnen de volgende ontwenningsverschijnselen optreden: slapeloosheid, angst, prikkelbaarheid, beven, verwarring, concentratieproblemen, spierpijn, enz. Deze lijken erg op de klachten waarvoor je het geneesmiddel neemt. Voor heel wat mensen is dit het “bewijs” dat ze het nodig hebben en dus, om ermee door te gaan. Door langzaamaan af te bouwen onder toezicht van je arts, wordt de kans op deze ontwenningsverschijnselen kleiner.

Vind je het moeilijk om zonder slaap- of kalmeringsmiddel verder te gaan?

Houd er rekening mee dat het langdurig gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen je probleem niet oplost. In de eerste plaats verdwijnt de klacht waarvoor je een slaap- of kalmeringsmiddel neemt niet. Ten tweede leiden gewenning en afhankelijkheid tot lichamelijke en geestelijke klachten. Is dit het geval, raadpleeg dan je huisarts, apotheker of behandelend specialist. Die kan ook nagaan of je angst, stress of slapeloosheid nadelige gevolgen heeft voor je gezondheid (bv. maagzweer) en je algemene medische toestand evalueren. Het is goed om te weten dat er een aantal eenvoudige middelen bestaan die de spanning kunnen verminderen als je ze regelmatig toepast.

Tips om angst en spanning te verminderen.

• Probeer elke dag voor jezelf een aangenaam moment vrij te maken; dat leidt tot minder spanning.
• Leer de eerste tekenen van onbehagen, spanning, angst en stress te herkennen. Zoek andere manieren om ze weg te nemen: fysieke of geestelijke ontspanning, sport, of gewoon een kwartiertje wandelen.
• Leer jezelf te ontspannen met enkele eenvoudige ontspanningstechnieken. Ontspanningsoefeningen helpen het best als je ze regelmatig doet. Ook lichaamsbeweging, massage, yoga, of zomaar niets doen kunnen ontspannend werken.
• Neem pauzes tijdens de werkdag, al is het maar voor een kwartiertje.
• Zoek steun bij anderen. Een goed gesprek en een luisterend oor verminderen de spanning. Je kan ook je gevoelens uiten door alles van je af te schrijven.
• Ga na of je angstgevoelens en spanning kunt vermijden door er anders tegenaan te kijken. Hoe zou iemand anders in jouw plaats reageren? Misschien is verandering wel goed voor je?
• Neem niet te veel hooi op je vork, leg jezelf grenzen op en durf ‘neen’ te zeggen.

Alternatieven voor slaap-en kalmeringsmiddelen.

Naast slaap- en kalmeringsmiddelen bestaan er ook andere technieken en behandelingen die doeltreffend kunnen zijn bij angst, stress of slaapproblemen. Het aanbod aan alternatieve behandelingen voor een beter lichamelijk en mentaal welzijn is bijzonder groot. Maar de kwaliteit is niet altijd gegarandeerd. Informeer je dus grondig en bespreek de mogelijkheden met je huisarts of apotheker

Relaxatie

1. Ontspanningsoefeningen: door jezelf geestelijk en lichamelijk te ontspannen kan je angstige gedachten verdrijven die de oorzaak zijn van aanhoudende spanning of slaapproblemen.

2. Massage en spierontspanning.

3. Audio-cd’s die relaxatie bevorderen worden in de apotheek verkocht. Er bestaan er specifiek voor stress, slaapstoornissen, enz.

Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR)

Deze techniek heeft zijn nut bewezen als bijkomende behandeling bij stress en depressie. Vraag wel eerst het advies van je huisarts of apotheker.

Psychotherapie

Er bestaan verschillende soorten psychotherapie die elk hun eigen doel en methode hebben: anders leren denken over jezelf en/of de situaties waar je mee te maken krijgt, beter je emoties leren herkennen en uiten, jezelf beter leren begrijpen, je gedrag veranderen, enz. Al deze therapievormen hebben als doel verandering op gang te brengen door een beter bewustzijn van je eigen gedrag, gedachten en/of gevoelens.

Andere geneesmiddelen

Naast slaap- en kalmeringsmiddelen bestaan er nog andere geneesmiddelen die inwerken op problemen van angst, stress of slapeloosheid. Praat erover met je arts of apotheker.

Tips om de kwaliteit van je slaap te verbeteren.

• Slaap enkel zoveel als nodig is om je fris te voelen tijdens de volgende dag. Door de tijd in bed te beperken wordt de slaap vanzelf verbeterd. Te veel tijd in bed leidt tot een onderbroken en oppervlakkige slaap.
• Sta elke dag op omstreeks hetzelfde tijdstip. Dit geeft automatisch aanleiding tot regelmaat bij het inslapen.
• Elke dag lichaamsbeweging in de ochtend of vroege namiddag (niet in de late namiddag) verbetert de slaap.
• Isoleer de slaapkamer tegen lawaai en licht.
• Zorg voor een ideale temperatuur in de slaapkamer. Overdreven warmte of koude kan de slaap verstoren.
• Vermijd het drinken van grote hoeveelheden water ’s avonds om nachtelijke toiletbezoeken te voorkomen.
• Het chronisch gebruik van tabak verstoort de slaap, aangezien nicotine opwekkende effecten heeft.
• Zowel honger als een volle maag kunnen de slaap verstoren. Vermijd zware maaltijden vóór het slapengaan. Een lichte snack kan de slaap bevorderen.
• Vermijd alcohol en dranken die cafeïne bevatten (koffie, cola, thee) voor het slapengaan. Alcohol vergemakkelijkt wel het inslapen, maar maakt dat je minder diep slaapt en vaker wakker wordt.
• Word je nerveus of gefrustreerd omdat je niet kunt inslapen, sta dan op, ga naar een andere kamer en probeer je wat te ontspannen. Het heeft geen zin om inspanningen te doen om in slaap te geraken. Dat lukt toch niet.
• Pieker je veel in bed, las dan ‘s avonds een pieker(half) uurtje in vooraleer je gaat slapen. Dan hoef je dat niet meer in bed te doen.
• Als je te veel naar de wekker kijkt tijdens de nacht of het geluid van de wekker je hindert, zet hem dan verder weg.
• Gebruik niet meer dan twee- tot driemaal per week een slaappil.

Tot slot

Iedereen heeft wel eens last van angst, stress of slaapproblemen. Dit zijn natuurlijke fenomenen en hebben een beschermende functie. Angst en stress sporen ons immers aan om te reageren of om net niet te reageren wanneer de situatie te gevaarlijk wordt. Of om creatief te zijn en oplossingen te zoeken om de druk te verminderen. Maar zware spanning die voortdurend aanhoudt, belemmert het dagelijks leven en is schadelijk voor de gezondheid. Psychische klachten (angst, concentratieproblemen, slaapstoornissen) of lichamelijke klachten (maagpijn, hartkloppingen, hoofdpijn) kunnen dan de kop opsteken. Is dit het geval, vraag dan raad aan je arts of apotheker. Die kan voor jou de meest geschikte behandeling zoeken. Vergeet niet dat er heel wat alternatieve - al dan niet medicamenteuze - behandelingen bestaan. Slaap- en kalmeringsmiddelen werken weliswaar snel, maar genezen niet. Door hun grote kans op verslaving kunnen ze extra problemen veroorzaken. Praat erover met je arts of apotheker. Hij is jouw eerste aanspreekpunt. Wees niet bang om vragen te stellen. Je arts of apotheker zal al jouw vragen beantwoorden en je verder helpen in de strijd tegen het overmatig gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen.

Pijnstillers en zelfmedicatie, maak er geen misbruik van

Sommige pijnstillers zijn vrij verkrijgbaar: de apotheker mag deze zonder medisch voorschrift afleveren. Door de beperking van hun indicaties tot de behandeling van lichte tot matige pijn en koorts, en door hun sterkte mogen bepaalde pijnstillers in principe zonder voorafgaand doktersadvies gebruikt worden. Ook al heb je er geen medisch voorschrift voor nodig zijn deze pijnstillers niet zonder risico. Zelfmedicatie mag in geen geval langdurig toegepast worden zonder medisch advies.

Soms volstaan een aantal simpele maatregelen om bepaalde soorten pijn te voorkomen of te verlichten zoals regelmatige lichaamsbeweging, een betere houding of preventieve controles bij de tandarts of oogarts.

Wist je dat?

Pijnstillers kunnen gevaarlijk zijn als deze worden gebruikt zonder rekening te houden met de contra-indicaties of als je er te veel van inneemt.

Er bestaan talrijke pijnstillers onder verschillende benamingen. De combinatie van verschillende pijnstillers met dezelfde werkzame stof kan tot een overdosering leiden, met alle gevolgen van dien. Lees de bijsluiter van elke pijnstiller aandachtig en controleer de samenstelling.

Behandeling met pijnstillers

Bij de keuze voor een bepaalde pijnstiller moet rekening gehouden worden met een reeks factoren zoals:

• het type pijn : acute pijn of chronische pijn
• de intensiteit1 van de pijn : lichte pijn, matige pijn of intense pijn
• de kenmerken van de patiënt : leeftijd, ziekte, overgevoeligheid, nier- of leverinsufficiëntie
• de gelijktijdige inname van andere geneesmiddelen die de werking van de pijnstiller kunnen beïnvloeden

Bij acute pijn en koorts moet eerst de oorzaak achterhaald en behandeld worden. Voor de behandeling van chronische pijn en pijnbeheersing in het kader van palliatieve zorg is het advies van de arts noodzakelijk en worden doorgaans pijnstillers op medisch voorschrift toegediend.

Zelfmedicatie in de praktijk

• Lees aandachtig de bijsluiter van elk geneesmiddel. Respecteer de maximale dosis per inname, de minimale tijdspanne tussen twee innames, de maximale dagelijkse dosis en de aanbevelingen. Net als andere geneesmiddelen kunnen pijnstillers ook bijwerkingen hebben en gevaarlijk zijn als je er te veel inneemt of als je geen rekening houdt met de contra-indicaties.
• Lichte pijnstillers zoals paracetamol, acetylsalicylzuur en ibuprofen in een lage dosis vormen doorgaans de eerste stap in de bestrijding van acute pijn. Deze worden gewoonlijk alleen of in combinatie met andere pijnstillers gebruikt. Combinaties moeten vermeden worden. Om overdosering te voorkomen moet je eerst nagaan of de geneesmiddelen die je tegelijkertijd inneemt niet dezelfde werkzame stof bevatten.
• Gebruik vrij verkrijgbare pijnstillers niet langer dan een paar dagen zonder medisch advies. Raadpleeg jouw arts als de pijn ondanks de behandeling aanhoudt, erger wordt of je ’s nachts wakker houdt. Denk er ook aan dat pijn een teken van een ernstigere aandoening kan zijn.
• Wees extra voorzichtig bij gebruik van pijnstillers door :
  • baby’s en kinderen. Zij zijn immers geen minivolwassenen. Hun vermogen van metabolisme en uitscheiding van geneesmiddelen is nog niet volledig ontwikkeld. Dit maakt dat geneesmiddelen soms minder doeltreffend zijn of minder goed verdragen worden.
  • ouderen of ernstig zieken. De omzetting en uitscheiding van geneesmiddelen kan bij hen anders zijn (bijvoorbeeld door lever- en/of nierinsufficiëntie).
  • zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven.

Kinderen

Wees voorzichtig en waakzaam als je geneesmiddelen geeft aan kinderen. Kinderen zijn geen minivolwassenen. Hun vermogen van metabolisme en uitscheiding van geneesmiddelen is nog niet volledig ontwikkeld. Dit maakt dat geneesmiddelen soms minder doeltreffend zijn of minder goed verdragen worden. Gezondheidszorgbeoefenaars, het Antigifcentrum en de spoeddiensten krijgen regelmatig oproepen binnen over gevallen van intoxicatie door geneesmiddelen bij baby’s en kinderen. Het is daarom van groot belang dat je uiterst voorzichtig bent, ongeacht of het om geneesmiddelen op medisch voorschrift gaat of niet.

Wist je dat?

Kinderen krijgen vaak te maken met onschuldige kwaaltjes die kunnen gepaard gaan met hoesten, een verstopte neus of koorts.

Behalve als de symptomen alarmerend of verontrustend zijn, is behandeling met geneesmiddelen in de meeste gevallen niet noodzakelijk.
 

Richtlijnen

• Geef jouw baby of kind nooit een geneesmiddel dat niet rechtstreeks voor hem/haar voorgeschreven of geadviseerd werd. Gebruik geen geneesmiddel dat voor een ander kind bestemd is of erger, een geneesmiddel bestemd voor een volwassene.
• Lees altijd eerst aandachtig de bijsluiter, ook al heb je het geneesmiddel al eerder toegediend. Vraag inlichtingen bij jouw apotheker indien u twijfelt. Hij kan je alle informatie geven over bijvoorbeeld de toedieningswijze, de in te nemen hoeveelheid, het tijdstip van inname, de gebruiksaanwijzingen, de mogelijke wisselwerking met andere geneesmiddelen, de invloed van voedsel, de bijwerkingen en de contra-indicaties van een geneesmiddel.
• Hou je steeds strikt aan de voorgeschreven of aanbevolen in te nemen dosis. Bij baby’s en kinderen is de dosis aangepast aan gewicht en leeftijd. Gebruik steeds de doseerlepel of het specifiek hulpmiddel dat in de verpakking met het geneesmiddel meegeleverd wordt om het risico van over- of onderdosering te vermijden.
• Bewaar geneesmiddelen altijd buiten het zicht en bereik van kinderen (bijvoorbeeld in een kast op een zekere hoogte en op slot). Respecteer altijd de specifieke bewaarvoorschriften van bepaalde geneesmiddelen (bijvoorbeeld bewaring in de koelkast).
• Als jouw baby of kind per ongeluk een geneesmiddel heeft ingeslikt, neem dan onmiddellijk contact op met het Antigifcentrum.

In de praktijk

• De smaak van geneesmiddelen is niet altijd populair bij kinderen. Soms bedenken we allerlei smoesjes om hen de geneesmiddelen toe te dienen. Maar let op als u geneesmiddelen met voedsel wilt mengen: controleer dan altijd eerst of dit wel mag. Zo ja, gebruik steeds een kleine hoeveelheid voedsel om er zeker van te zijn dat de volledige dosis geneesmiddel ingenomen wordt.
• Elke wijziging aan de farmaceutische vorm (bijvoorbeeld door een tablet te pletten of een capsule te openen) kan de tolerantie en/of doeltreffendheid van het geneesmiddel wijzigen. Lees daarom aandachtig de informatie in de bijsluiter hieromtrent en/of vraag raad aan jouw arts of apotheker.
• Vraag ook raad aan uw arts en/of apotheker voor geneesmiddelen met een complexere wijze van toediening (bijvoorbeeld geneesmiddelen die door middel van inhalatie toegediend worden). Zij kunnen jou adviseren over hulpstukken of tips meegeven om de toediening gemakkelijker te maken.

Behandeling met geneesmiddelen of niet

Kinderen krijgen vaak te maken met onschuldige kwaaltjes die kunnen gepaard gaan met hoesten, een verstopte neus of koorts. Deze symptomen hoeven niet noodzakelijk met geneesmiddelen behandeld te worden. Vaak geven eenvoudige maatregelen al resultaat, zoals het drinken van een warme drank met honing (bij kinderen vanaf één jaar, niet eerder), de neus goed reinigen, de kamer goed verluchten en niet te warm laten worden, niet roken in huis.

• Bij hoesten
  Hoest is een natuurlijke reflex om de luchtwegen vrij te maken van slijm, stof of verontreinigingen (bijvoorbeeld sigarettenrook). Hoest moet eigenlijk niet worden tegengegaan. Raadpleeg jouw arts als de hoest aanhoudt of je verontrust.
• Bij een verstopte neus
  Reinig de neus met fysiologisch water alvorens je naar een middel tegen neusverstoppingen grijpt. Als deze maatregelen onvoldoende helpen, kan een geneesmiddel voor lokaal gebruik in een formule specifiek aangepast aan de leeftijd van de baby of het kind toegediend worden. Dit kan enkel gedurende een korte periode.
• Bij koorts
  Koorts is geen ziekte maar een natuurlijke reactie van het lichaam om een infectie te bestrijden. Koorts moet enkel met een koortswerend middel bestreden worden bij een te hoge (hoger dan 38,5°) en/of een verontrustende koorts. Enkele tips:
  • Laat de baby of het kind voldoende drinken.
  • Dek de baby of het kind niet te warm toe. Zorg ervoor dat de temperatuur in de slaapkamer van de baby of het kind niet hoger ligt dan 19-20°C.
  • Paracetamol wordt algemeen gebruikt voor de behandeling van koorts bij baby’s of kinderen. Andere geneesmiddelen zijn ook mogelijk.
  • Vermijd het toedienen van aspirine aan een baby of een kind om koorts te bestrijden. Bij kinderen met een virale aandoening kan toediening van aspirine leiden tot het syndroom van Reye. Dit kan ernstige gevolgen hebben.
  • Raadpleeg jouw arts als jouw baby jonger is dan één jaar en de temperatuur ondanks het toedienen van geneesmiddelen niet daalt of als de koorts gepaard gaat met één (of meer) ongewo(o)n(e) alarmerend(e) sympto(o)m(en).

Bijwerkingen en voorzorgen

• Breng jouw arts en apotheker op de hoogte als jouw baby of kind andere geneesmiddelen neemt en/of bepaalde allergieën heeft.
• Informeer je bij jouw arts of apotheker naar eventuele bijwerkingen voor je een geneesmiddel aan een baby of kind toedient.
• Neem contact op met jouw arts of apotheker indien er bijwerkingen optreden. Zij zullen je vertellen of je de behandeling moet voortzetten, aanpassen of stopzetten. Jouw arts of apotheker kan de bijwerking melden aan het FAGG, aan het Belgisch Centrum voor Geneesmiddelenbewaking voor geneesmiddelen voor Humaan gebruik (CBGH). Het CBGH verzamelt en analyseert deze informatie, en neemt indien nodig corrigerende maatregelen.

Geneesmiddelen via internet

Het internet is een snel en gemakkelijk toegankelijke informatiebron. Terwijl sommige websites kwaliteitsvolle informatie vermelden, zijn andere weinig interessant. De informatie, reclameboodschappen en aanbiedingen op het vlak van gezondheid en geneesmiddelen zijn talrijk maar moeten voorzichtig benaderd worden. Het is vaak moeilijk om de oorsprong van de informatie te achterhalen en de betrouwbaarheid en relevantie ervan te beoordelen.

Wist je dat?

Volgens recente schattingen zijn tenminste 50% van de via illegale websites verkochte geneesmiddelen nagemaakt of vervalst. Deze ondoeltreffende en soms zelfs giftige geneesmiddelen vormen een bedreiging voor uw gezondheid.

Geneesmiddelen kopen is niet hetzelfde als naar de supermarkt gaan. Een geneesmiddel is immers geen dagdagelijks consumptieproduct. Wees op jouw hoede, koop je geneesmiddelen daarom steeds via het legale circuit, met andere woorden:

• in een vergunde apotheek,
• via de website van een vergunde apotheek in het geval van geneesmiddelen vrij van medisch voorschrift.

De apotheker staat garant voor de kwaliteit van de afgeleverde geneesmiddelen.

Risico's

Geneesmiddelen kopen via internet, buiten het legale circuit, is ronduit gevaarlijk :

• Als je geneesmiddelen koopt via het internet riskeer je nagemaakte of vervalste geneesmiddelen te ontvangen. Tenminste 50% van de via illegale websites verkochte geneesmiddelen zouden zijn nagemaakt of vervalst. Deze zijn potentieel ondoeltreffend, toxisch en dus schadelijk voor jouw gezondheid.
• Sommige producten die op het internet worden verkocht zijn pure kwakzalverij. Deze worden als wondermiddelen voorgesteld, soms zelfs als dé oplossing voor ernstige ziekten hoewel deze in werkelijkheid niet de toegeschreven therapeutische waarde hebben en de patiënten zelfs kunnen afhouden van de behandeling die zij echt nodig hebben.
• Buiten het legale circuit worden de kwaliteit, veiligheid en doeltreffendheid van de geneesmiddelen niet gegarandeerd omdat ze aan de controle van de bevoegde autoriteit ontkomen.
• Koop je geneesmiddelen via internetsites die niet toebehoren aan in België vergunde apotheken en die bijgevolg niet genotifieerd zijn bij het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) en de Orde der Apothekers, dan mis je de controle door jouw geneesheer en het advies van jouw apotheker. Het risico bestaat dat je het geneesmiddel niet correct gebruikt.

Praktische tips

• Pas op voor spam die je vaak verwijst naar illegale websites waar meestal nagemaakte of vervalste geneesmiddelen te koop aangeboden worden.
• Pas op voor de vele discussiefora met als onderwerp gezondheid, ziektes en behandelingen. Deze fora zijn geen betrouwbare informatiebron omdat ieder individu verschillend is en de personen die jouw vragen beantwoorden niet altijd gezondheidszorgbeoefenaars zijn. De informatie verkregen op het internet kan wel als basis dienen voor een gesprek met jouw arts of apotheker.
• Pas op voor het aankopen via het internet van geneesmiddelen op medisch voorschrift. De Belgische regelgeving verbiedt dit. Voor geneesmiddelen op medisch voorschrift is een medische controle door jouw arts essentieel voor het stellen van de diagnose, de keuze en de opvolging van de behandeling. Het contact met jouw apotheker is noodzakelijk om ervoor te zorgen dat je het voorgeschreven geneesmiddel op correcte wijze gebruikt.
• Pas op voor de online "medische" consultaties die aangeboden worden op bepaalde internetsites waar geneesmiddelen verkocht worden. Dergelijke online "medische" consultaties garanderen niet dat de keuze van het aangekochte geneesmiddel en zijn gebruik voor jou geschikt en veilig zijn. Deze consultaties maken bovendien het aankopen van geneesmiddelen op medisch voorschrift via het internet niet legaal.
• Pas op met producten die als wondermiddelen voorgesteld worden voor de behandeling van ernstige ziektes. Meestel bieden deze in werkelijkheid niet het vermelde therapeutische voordeel en kunnen ze de patiënten zelfs afhouden van de behandeling die ze nodig hebben.
• Pas op voor geneesmiddelen die in België niet in de handel zijn, maar toch verkocht worden via het internet. Het is mogelijk dat deze geneesmiddelen in België verboden zijn omwille van hun toxiciteit of omdat deze niet vergund zijn door gebrek aan bewijs van de kwaliteit, veiligheid en doeltreffendheid.
• Pas op voor het kopen, via een buitenlandse internetsite, van een geneesmiddel dat je normaal koopt bij jouw apotheker in België. Het gebeurt soms dat geneesmiddelen dezelfde naam hebben maar dat hun samenstelling verschilt van land tot land.
• Pas op met internetsites die de identiteit van hun verantwoordelijke niet vermelden. Kies een website met de vermelding van de naam van een persoon, een instelling of een organisatie die jou vertrouwen geeft. Stel jezelf steeds de vraag wie de inhoud van de website geschreven heeft, welke zijn/haar competenties zijn en wat de drijfveer is.

Als je twijfelt over het uitzicht en/of de verpakking van een geneesmiddel of als je een onverwachte reactie op de behandeling ervaart, praat er dan over met jouw arts of apotheker of verwittig het FAGG via mail naar

Regelgeving

Volgens de Belgische wetgeving mogen er enkel geneesmiddelen voor menselijk gebruik en vrij van medisch voorschrift en bepaalde medische hulpmiddelen (bijv. steriel materiaal, verbanden en condooms) via het internet verkocht worden. De Belgische regelgeving is ook van toepassing als je via een buitenlandse website geneesmiddelen voor binnenlands gebruik aankoopt. Hou er dus rekening mee dat het verboden is om geneesmiddelen te kopen via het internet, ook al is het voor eigen gebruik, als deze in België een medisch voorschrift vereisen, in België niet vergund zijn of gebonden zijn aan speciale regels (dit is onder andere het geval voor verdovende middelen, psychotrope stoffen en hormonen). Het kopen van dergelijke geneesmiddelen via internet kan tot boetes en inbeslagname van de goederen leiden.

De omvang van het fenomeen en de moeilijkheden die de overheid ondervindt bij het identificeren van de verantwoordelijken van de illegale websites en het stopzetten van hun illegale activiteiten maken dat een repressieve aanpak niet volstaat. Het is in de eerste plaats noodzakelijk om iedereeen te sensibiliseren tot een veilige aankoop en een adequaat gebruik van geneesmiddelen. Aan de hand van de website geneesmiddelen via internet verduidelijkt het FAGG dat nagemaakte en andere illegale geneesmiddelen een gevaar vormen voor de gezondheid.

Kwaliteitslabel

De Health On the Net Foundation (een niet-gouvernementele organisatie geaccrediteerd door de Verenigde Naties) heeft als opdracht de kwaliteit van medische informatie op het internet te bevorderen. Hiertoe stelde de stichting een gedragscode op en creëerde ze een label, de "HON-code", waarvan het logo toegekend wordt aan websites die haar principes naleven.

Websites met dit label worden regelmatig gecontroleerd, maar de juistheid, volledigheid en relevantie van de informatie kan niet altijd gewaarborgd worden. Omgekeerd is het ook zo dat een website zonder het "HON-code"-logo niet per definitie slechte informatie bevat. De kans om slecht geïnformeerd te worden, ligt in deze gevallen wel hoger. Hoe dan ook, spring in beide gevallen steeds voorzichtig om met informatie die je aangeboden wordt.

Bijwerkingen

Neem contact op met uw arts en/of apotheker indien er bijwerkingen optreden

Een geneesmiddel kan aanleiding geven tot een of meer bijwerkingen. Meestal zijn bijwerkingen ondergeschikt aan de voordelen van een behandeling. De meest voorkomende bijwerkingen zijn een ontregelde spijsvertering, hoofdpijn, vermoeidheid en slaperigheid. Bijwerkingen van geneesmiddelen verminderen de levenskwaliteit van de patiënt. Sommige zijn zo ernstig dat deze kunnen leiden tot een ziekenhuisopname of het verlengen ervan. Een bijwerking kan zelfs levensbedreigend zijn voor de patiënt.

Wist je dat?

Binnen het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten verzamelt het Belgisch Centrum voor Geneesmiddelenbewaking voor geneesmiddelen voor Humaan gebruik (BCGH) alle informatie over bijwerkingen van geneesmiddelen in België.

Het is belangrijk om jouw arts of apotheker op de hoogte te brengen van elke bijwerking die kan te wijten zijn aan een geneesmiddel. Zij geven deze informatie door aan het BCGH.

Het optreden van bijwerkingen

Bijwerkingen kunnen het gevolg zijn van de geneesmiddelen zelf, bijzondere kenmerken van de patiënt en wisselwerkingen tussen het geneesmiddel en andere geneesmiddelen of producten (bijvoorbeeld voedsel, alcohol, tabak).

• Het geneesmiddel
  Bepaalde bijwerkingen hebben te maken met de samenstelling of de eigenschappen van een geneesmiddel. Deze worden beschreven in een specifieke rubriek van de bijsluiter van elk geneesmiddel (“Mogelijke bijwerkingen”).
• De bijzondere kenmerken van de patiënt
  Elk individu reageert anders op geneesmiddelen (bijvoorbeeld door een ziekte, allergie, ouderdom, alcoholgebruik, roken, drugsverslaving). Een patiënt kan allergisch zijn aan bepaalde bestanddelen van een geneesmiddel. Is dit bij jou het geval (bijvoorbeeld het verschijnen van oedeem of huiduitslag), spring hier dan niet lichtzinnig mee om en neem onmiddellijk contact op met jouw arts. Maak samen met jouw arts een lijst op van de geneesmiddelen die bij jou een allergische reactie veroorzaken en bewaar een waarschuwing bij jouw identiteitskaart. In noodgevallen of bij ziekenhuisopname is deze informatie zeer nuttig.
• Wisselwerking tussen het geneesmiddel en andere geneesmiddelen of producten
  Geneesmiddelen kunnen op elkaar inwerken en zo het effect van elk geneesmiddel op zich beïnvloeden. Deze wisselwerking tussen geneesmiddelen kan leiden tot schadelijke effecten voor de gezondheid. Vraag steeds raad aan jouw arts of apotheker als je verschillende geneesmiddelen moet combineren. Ook voedsel (bijvoorbeeld pompelmoessap) kan de werking van bepaalde geneesmiddelen beïnvloeden. Lees aandachtig de bijsluiter en in het bijzonder de rubriek “Wat moet u weten alvorens u het geneesmiddel inneemt?”. Ook het gebruik van alcohol wordt dikwijls afgeraden als je geneesmiddelen neemt.

"Risico-batenverhouding”

Elk geneesmiddel kan een of meer bijwerkingen met zich meebrengen. Voor het in de handel brengen worden de kwaliteit, veiligheid en doeltreffendheid van elk geneesmiddel geëvalueerd in verhouding tot de verbetering van de gezondheidstoestand door behandeling met het geneesmiddel en tot de risico’s die deze behandeling inhoudt. Ook de arts zal voor elke individuele patiënt de voor- en nadelen tegen elkaar afwegen.
Bij een ernstige ziekte is een doeltreffend geneesmiddel aanvaardbaar ook als dit bijwerkingen teweegbrengt. Omgekeerd is het moeilijk te aanvaarden dat een geneesmiddel voor het bestrijden van kleine kwaaltjes ernstige bijwerkingen zou hebben.

In de praktijk

Om het risico op bijwerkingen te verminderen:

• Informeer jouw arts en apotheker over welke geneesmiddelen je reeds neemt en over jouw gekende allergische reacties. Jouw arts of apotheker kan met die kennis de kans op wisselwerking tussen de verschillende geneesmiddelen beoordelen en het risico op een eventuele overdosering bepalen.
• Vraag informatie aan jouw arts of apotheker over mogelijke bijwerkingen en hoe je deze kan verzachten door een aantal voorzorgen te nemen (namelijk met betrekking tot de in tenemen hoeveelheid, het moment van inname, de invloed van voeding).
• Lees aandacht de bijsluiter van elk geneesmiddel. Respecteer de voorgeschreven hoeveelheid en de richtlijnen die je hebt gekregen.
• Wees nog voorzichtiger als je geneesmiddelen moet toedienen aan:
  • baby’s en kinderen. Dit zijn geen minivolwassenen. Hun vermogen van metabolisme en uitscheiding van geneesmiddelen is nog niet volledig ontwikkeld. Dit maakt dat geneesmiddelen soms minder doeltreffend zijn of minder goed verdragen worden.
  • ouderen of ernstig zieken. De stofwisseling en de uitscheiding van geneesmiddelen kan bij deze patiënten veranderd zijn.
  • zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven.

Als een bijwerking optreedt, neem dan onmiddellijk contact op met jouw arts of apotheker om te weten hoe je de behandeling verder moet zetten. Afhankelijk van de intensiteit en de ernst van de bijwerkingen kan jouw arts aandringen op onder andere:

• een verlaging van de voorgeschreven hoeveelheid;
  Bijwerkingen kunnen gerelateerd zijn aan de toegediende dosis van het geneesmiddel en worden in dit geval veroorzaakt door een overdreven therapeutisch effect (bijvoorbeeld hypoglykemie veroorzaakt door een geneesmiddel tegen diabetes, te lage bloeddruk door een bloeddrukverlager of sedatie door een kalmerend geneesmiddel);
• de stopzetting van uw behandeling;
• de vervanging van het geneesmiddel door een ander geneesmiddel;
• de voortzetting van jouw behandeling.

Melding van bijwerkingen

Vooraleer een geneesmiddel gecommercialiseerd wordt, worden uitgebreide klinische studies uitgevoerd. De bijwerkingen die tijdens deze klinische studies vastgesteld worden, zijn opgenomen in de bijsluiter. Ondanks hun nauwkeurigheid hebben deze studies hun beperkingen door de strikte en gestandaardiseerde omstandigheden waarin deze uitgevoerd worden.

Eenmaal in de handel wordt een geneesmiddel door een meer heterogene groep gebruikt (bijvoorbeeld door patiënten met een belangrijke co-morbiditeit of patiënten die andere geneesmiddelen nemen, baby’s, kinderen of oudere patiënten), in andere omstandigheden dan die van de klinische studies, soms door miljoenen patiënten en gedurende jaren. Sommige zeldzame of laattijdig optredende bijwerkingen worden vaak pas op dat moment gedetecteerd.

De risico-batenverhouding van een geneesmiddel kan na verloop van tijd evolueren doordat er meer informatie bekend is over het veiligheidsprofiel van het geneesmiddel omdat het door een groot aantal mensen gebruikt wordt. Daarom is het zo belangrijk om bijwerkingen te melden aan jouw arts of apotheker. Vervolgens melden zij deze aan het Fedeaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG).

Het Belgisch Centrum voor Geneesmiddelenbewaking voor geneesmiddelen voor Humaan gebruik (BCGH) van het FAGG is verantwoordelijk voor het verzamelen van alle nuttige informatie voor de bewaking van geneesmiddelen in België. Elke melding van een bijwerking die het BCGH ontvangt, wordt geëvalueerd om het oorzakelijk verband te bepalen tussen de inname van het verdachte geneesmiddel en het optreden van de bijwerking. Er wordt een individuele feedback verstuurd aan de melder. Het rapport wordt geregistreerd in de gegevensbank EudraVigilance van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA of European Medicines Agency) en in de gegevensbank VigiBase van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Het BCGH is belast met de evaluatie van alle toegestuurde informatie en treft indien nodig maatregelen. Het kan gaan van een aanpassing van de bijsluiter, wijziging van het afleveringsstatuut van het geneesmiddel (op medisch voorschrift of niet), tot schorsing of intrekking van het geneesmiddel als de risico-batenverhouding negatief bevonden wordt. Deze maatregelen worden gewoonlijk genomen na overleg op Europees niveau (binnen het EMA).

Geneesmiddelen en rijden, geen goede combinatie

Autorijden vereist op elk ogenblik de grootste alertheid. Iedereen weet inmiddels wel dat men als autobestuurder moet kiezen tussen drinken en rijden, maar weinig mensen weten dat heel wat geneesmiddelen die “boven elke verdenking” staan nefast kunnen zijn voor de concentratie achter het stuur en een potentieel gevaar vormen tijdens het autorijden.

Wist je dat?

De mogelijke invloed van een geneesmiddel op de rijvaardigheid staat vermeld in de bijsluiter van het geneesmiddel.

Het is belangrijk om hierop te letten want ook geneesmiddelen die op het eerste gezicht onschuldig lijken, kunnen de rijvaardigheid beïnvloeden.
 

Het verkeersreglement zegt dat elke bestuurder in staat moet zijn om te sturen, en dat hij zijn voertuig voortdurend goed in de hand moet hebben. Wie door het innemen van bepaalde geneesmiddelen niet meer in staat is om te rijden, begaat een verkeersovertreding die bestraft wordt met een geldboete. Bovendien bestraft het verkeersreglement personen die een voertuig besturen in een aan dronkenschap soortgelijke staat met een geldboete en een verval van het recht tot sturen. Tot slot stelt de reglementering op het rijbewijs dat je lichamelijke en geestelijke toestand als bestuurder van een motorvoertuig in overeenstemming moet zijn met de medische minimumnormen. Je bent niet in staat om een voertuig te besturen als je geneesmiddelen gebruikt die een nadelige invloed kunnen hebben op je rijgeschiktheid, of als de hoeveelheden die je gebruikt je rijgedrag ongunstig beïnvloeden. Ook op deze overtreding van de bepalingen betreffende het rijbewijs staan geldboetes.

Waarom zijn sommige geneesmiddelen gevaarlijk ?

De meeste pijnstillers, koortsbestrijders en hoestmiddeltjes hebben ook een kalmerende werking, wat kan leiden tot slaperigheid. Hierdoor kan je concentratie verslappen en kunnen je reflexen aanzienlijk afnemen. Sommige geneesmiddelen tasten zelfs je beoordelingsvermogen aan en maken je euforisch of zelfs agressief, zodat je elk besef van gevaar verliest. Andere geneesmiddelen verminderen het zicht, sturen het coördinatievermogen in de war, geven je een slap gevoel, of maken je duizelig.

Welke geneesmiddelen zijn verkeersgevaarlijk ?

Binnen eenzelfde therapeutische groep vindt men geneesmiddelen met geen enkel effect op de rijvaardigheid, maar eveneens geneesmiddelen die potentieel gevaarlijk zijn. De volgende therapeutische groepen kunnen verkeersgevaarlijke geneesmiddelen bevatten :

Opgepast voor vrij verkrijgbare geneesmiddelen !

Geneesmiddelen die zonder voorschrift verkocht worden, zijn niet per definitie onschadelijk voor de rijvaardigheid. Alledaagse, onschuldige geneesmiddelen bevatten substanties die slaperigheid kunnen veroorzaken en de rijvaardigheid aantasten.

Lees altijd eerst de bijsluiter, in het bijzonder de rubriek “Besturen van voertuigen en het gebruik van machines”, om de mogelijke invloed van een geneesmiddel op de rijvaardigheid te kennen.

Hoe lang duren de neveneffecten ?

• Dit hangt af van geneesmiddel tot geneesmiddel en van persoon tot persoon. Heel wat factoren zoals leeftijd, individuele gevoeligheid en gecombineerd geneesmiddelengebruik spelen hier een rol. Siropen met codeïne moeten net voor het slapengaan ingenomen worden. Dit geldt ook voor alle sedativa, zoals antihistaminica. Het tijdstip van inname is van groot belang: nooit overdag of alvorens te rijden, maar altijd net voor het slapengaan.
• Het is ook belangrijk om te weten dat bepaalde geneesmiddelen nog een lange tijd in het lichaam blijven na de laatste inname.
• Er kunnen ontwenningsverschijnselen optreden na stopzetting van de behandeling met bepaalde geneesmiddelen. Deze kunnen ook een invloed hebben op de rijvaardigheid.
• Een wijziging van het tijdstip van de inname of van de dosis kan de effecten van het geneesmiddel veranderen en een gevolg hebben op jouw rijvaardigheid. Doe dit dus nooit zonder advies te vragen aan jouw arts of apotheker.
• Diabetici die een insulinebehandeling krijgen of orale antidiabetica nemen, moeten ook extra voorzichtig zijn achter het stuur. Zij lopen het risico van hypoglykemie en kunnen daardoor onwel worden tijdens het rijden.

Tips als je geneesmiddelen neemt

Deze tips zijn van toepassing op het besturen van elk gemotoriseerd voertuig, maar ook op de fiets en op het gebruik van machines.

• Lees aandachtig de bijsluiter en let vooral op tegenindicaties bij het besturen van een voertuig.
• Hou je steeds aan de voorgeschreven dosis en aan het tijdstip en de voorschriften voor inname.
• Aarzel niet om je geneesheer of apotheker om uitleg te vragen bij twijfel over de neveneffecten. Vermeld daarbij dat je een voertuig bestuurt en vertel welke andere geneesmiddelen je neemt.
• Vooral bij het begin van de behandeling, bij te hoge dosissen, of bij gecombineerd geneesmiddelengebruik, is het oppassen geblazen.
• Drink geen druppel alcohol. Zelfs de geringste hoeveelheid alcohol verhoogt de ongewenste effecten van geneesmiddelen op het waarnemingsvermogen en de concentratie. De combinatie van een geneesmiddel en alcohol kan leiden tot een zeer gevaarlijk rijgedrag
• Stop bij het minste neveneffect (slaperigheid, concentratieproblemen, duizeligheid, verminderd zicht, enz.) onmiddellijk met rijden. Dit geldt ook als je zelf niets merkt, maar als je passagiers je hierop attent maken. Luister naar hen.
• Rij bij voorkeur overdag in plaats van ’s nachts.
• Vermijd lange ritten. Als de reis langer duurt dan één uur, vraag dan een lift.
• Drink geen koffie om de neveneffecten van een geneesmiddel tegen te gaan. Dit haalt toch niets uit.
• Ben je beroepschauffeur (vrachtwagen- of buschauffeur) ? Maak dan je arts hierop attent wanneer hij je geneesmiddelen voorschrijft.

Vraag raad aan jouw arts en apotheker

Vertrouw niet zomaar op het advies dat je van een kennis krijgt of op het internet vindt, zelfs al is het goedbedoeld.

Persoonlijke behandeling

Een geneesmiddel dat bij iemand anders doeltreffend is, is niet per definitie geschikt voor jou. Erger nog, het kan bij jou meer kwaad dan goed doen. De dosering van een geneesmiddel en de duur van een behandeling zijn ook verschillend voor elk individu. Gebruik geen geneesmiddelen die niet rechtstreeks voor jou bedoeld zijn. Doe ook niet het omgekeerde: geef jouw geneesmiddelen nooit door aan iemand anders, ook al zijn de symptomen schijnbaar dezelfde.

Jouw arts en apotheker weten raad

Jouw arts, en in sommige gevallen jouw tandarts, is het meest bekwaam om jouw gezondheidsproblemen te evalueren en jou de juiste behandeling voor te schrijven. Jouw apotheker geeft bij de aflevering van geneesmiddelen persoonlijke informatie die nodig is voor een goed gebruik ervan.
De arts en de apotheker zijn bijgevolg gekwalificeerde gezondheidszorgbeoefenaars die de antwoorden kennen op al jouw vragen betreffende geneesmiddelen zoals:

• de toedieningswijze,
• de te gebruiken hoeveelheid (dosis),
• het tijdstip van inname,
• de gebruiksaanwijzingen,
• de mogelijke wisselwerking met andere geneesmiddelen,
• de invloed van voedsel,
• de mogelijke bijwerkingen,
• de contra-indicaties,
• de bewaring van het geneesmiddel.

Al deze informatie staat in de bijsluiter die in de verpakking van het geneesmiddel zit. Je kan de bijsluiter van elk geneesmiddel (voor menselijk en voor diergeneeskundig gebruik) dat verkocht wordt in België hier raadplegen en afdrukken.
Het advies van jouw arts en apotheker is weliswaar speciaal voor jou bestemd en is dus aangepast aan jouw specifieke geval. De apotheker heeft hoofdzakelijk een raadgevende rol:

• de apotheker wijst jou op de richtlijnen voor het gebruik van elk geneesmiddel en waarschuwt jou voor verkeerd gebruik;
• de apotheker kan al jouw vragen beantwoorden in verband met jouw geneesmiddelen of behandeling;
• de apotheker kan je vrij verkrijgbare geneesmiddelen aanraden. Indien nodig stuurt de apotheker je door naar een arts;
• de apotheker adviseert je in termen van rationeel gebruik van geneesmiddelen, vergelijking van prijs en keuze in verpakkingsgrootte.

De apotheker heeft ook de wettelijke plicht (sinds 1 januari 2010) om jouw farmaceutisch dossier bij te houden. Hierin worden alle geneesmiddelen die je neemt (met of zonder medisch voorschrift) geregistreerd, naast eventuele specifieke gegevens (bijvoorbeeld chronische aandoeningen, allergieën). De apotheker beschikt zo over een doeltreffend instrument om eventuele onverenigbaarheden met een andere lopende behandeling (wisselwerkingen van geneesmiddelen) of met een aandoening waarvan hij op de hoogte is (bijvoorbeeld allergie voor een bepaald product, diabetes) op te sporen.

Ziekenhuisopname

Bij een ziekenhuisopname is het belangrijk om een lijst te bezorgen met alle geneesmiddelen die je gebruikt. Jouw arts en apotheker kunnen je helpen om deze lijst samen te stellen. Aan het einde van een ziekenhuisopname krijg je instructies voor jouw verdere behandeling. Het is belangrijk deze over te brengen aan jouw arts.

Automedicatie

Sommige geneesmiddelen mogen vrij verkocht worden: de apotheker kan deze zonder medisch voorschrift afleveren. De indicaties en de dosering laten in principe toe dat deze gebruikt worden zonder voorafgaande raadpleging van een arts. Dit noemen we zelfmedicatie. Hoewel voor deze geneesmiddelen geen medisch voorschrift nodig is, zijn deze niet per definitie zonder risico en mag zelfmedicatie in geen geval langdurig toegepast worden zonder medisch advies.

Geneesmiddelen en reclame

Ook de reclamewereld laat ons kennismaken met allerlei vrij verkrijgbare geneesmiddelen. Reclameboodschappen zijn alomtegenwoordig (bijvoorbeeld op radio en televisie, op internet en in de pers), ook in de apotheek. Alle reclameboodschappen voor geneesmiddelen moeten een aantal wettelijke vermeldingen bevatten zoals :

• dit is een geneesmiddel, geen langdurig gebruik zonder medisch advies;
• de naam van het werkzaam bestanddeel;
• richtlijnen voor een goed gebruik van het geneesmiddel, zoals de contra-indicatie tijdens de zwangerschap of voor bepaalde leeftijdsgroepen;
• lees aandachtig de bijsluiter.

Houd rekening met deze vermeldingen. Blijf kritisch en onthoud dat een geneesmiddel geen snoepje is. Geneesmiddelen neem je niet zomaar. Vraag advies aan jouw apotheker.

Antibioticum : baat het niet, dan schaadt het wel

Tijd geneest

Antibiotica zijn een mooie uitvinding. Tenminste: als ze correct gebruikt worden. Zo helpen ze niet bij griep, verkoudheid, acute bronchitis en de meeste vormen van keel- en oorontsteking. Deze infecties worden veroorzaakt door virussen en/ of we genezen er spontaan van na enkele dagen. Hiervoor antibiotica gebruiken heeft evenveel zin als de hele dag met zwembandjes rondlopen.

Wanneer zijn antibiotica dan wel nodig?

Antibiotica zijn enkel nodig als we ernstig ziek zijn door bacteriën. Bacteriën zijn minuscuul kleine levende wezens die zich zeer snel kunnen vermenigvuldigen. Niet alle bacteriën zijn schadelijk voor de mens, sommige zijn zelfs nuttig. Bacteriën kunnen echter ook onder andere longontsteking, hersenvliesontsteking, wondinfecties en enkele ernstige vormen van keel- en oorontsteking veroorzaken. Dan is een behandeling met antibiotica nodig om ons afweersysteem te helpen deze schadelijke bacteriën te vernietigen.

Wist je dat?

Typische winterkwaaltjes worden doorgaans veroorzaakt door een virus. Antibiotica nemen heeft dus geen enkele zin want deze hebben geen vat op virussen.
 

Hebben kinderen vaker antibiotica nodig dan volwassenen?

Ja en neen. Kinderen zijn vaker ziek, dus ook wat vaker ernstig ziek. Maar ook bij kinderen helpen antibiotica niet bij griep, verkoudheid, acute bronchitis en de meeste vormen van keel- en oorontsteking. Bovendien ontneem je kinderen de kans om hun eigen afweersysteem op te bouwen en aan te scherpen door onnodig antibiotica te geven.

Antibiotica of niet ? En wat dan wel ?

Je arts is de geschikte persoon om de juiste behandeling in te stellen. Soms moet eerst een bloedstaal of uitstrijkje van de keel onderzocht worden. Antibiotica doen niets aan virale infecties en hebben nauwelijks effect op gewone bacteriële infecties. Deze genezen spontaan. De symptomen kunnen wel bestreden worden zodat de zieke zich beter voelt. Bij ernstige infecties veroorzaakt door bacteriën is een behandeling met antibiotica wel noodzakelijk.

Gebruik antibiotica altijd correct

Als je arts antibiotica voorschrijft, is het belangrijk dat je de voorgeschreven behandeling nauwkeurig volgt. Alleen zo ben je zeker dat alle bacteriën vernietigd zullen worden en vermijd je de selectie van resistente bacteriën (zie resistentie).

• Respecteer de dosissen en de tijdstippen
  Sla nooit een inname over en gebruik de voorgeschreven hoeveelheden.
• Stop niet vroeger dan voorgeschreven
  Maak je antibioticakuur volledig af. Ook als je je na een paar dagen al beter voelt. Dat is nodig omdat de bacteriën slechts geleidelijk worden vernietigd.
• Bewaar ze niet
  Hou nooit restjes antibiotica bij voor een volgende keer. Breng ze naar je apotheker.

Wat is resistentie ?

Door het niet correct gebruik van antibiotica, neemt het aandeel toe van bacteriën die weerstand kunnen bieden tegen antibiotica. Deze bacteriën zijn met andere woorden resistent of ongevoelig voor antibiotica. Zo kunnen ernstige ziektes niet meer even vlot en doeltreffend behandeld worden als voorheen. Ook heelkundige ingrepen van wondzorg tot transplantaties worden risicovol als antibiotica niet meer werken.

Bijwerkingen

Als je antibiotica gebruikt, kunnen er ook bijwerkingen optreden. Antibiotica vallen namelijk niet alleen de schadelijke bacteriën aan. Ook de nuttige moeten eraan geloven. Raadpleeg je arts indien je klachten blijven duren.

• Allergische reacties
  Een allergische reactie op antibiotica kan jeuk of huiduitslag veroorzaken. Gelukkig komen ernstige gevallen zelden voor.
• Diarree
  Antibiotica kunnen het normale evenwicht verstoren in je darmen. Met diarree als gevolg.
• Maaglast
  Tijdens de behandeling met antibiotica kan je last hebben van een zwaar gevoel in de maag. Mogelijk verlies je ook je eetlust of is je smaakzin verstoord.
• Schimmelinfecties
  Een behandeling met antibiotica verhoogt ook de kans op schimmelinfecties van huid en slijmvliezen. Met witverlies bij vrouwen of wit beslag in de mond als gevolg.
• Risicogroepen
  Sommige mensen moeten extra voorzichtig zijn wanneer ze antibiotica nemen. Denk maar aan zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven. Ook mensen met een nierziekte of een leverziekte moeten extra opletten. Behoor je tot deze risicogroepen, meld het dan beslist aan je arts.