Slaap- & kalmeringsmiddelen

Slaap- en kalmeringsmiddelen verlichten maar genezen niet

Angst, stress of slecht slapen kunnen reacties zijn op problemen op het werk, relatieproblemen, overlijden van naaste familieleden, enz. Het overkomt iedereen wel eens. Maar, wanneer de angst, stress of slapeloosheid jouw dagelijks leven beheerst en ondraaglijk wordt, kan jouw arts je eventueel slaap- of kalmeringsmiddelen voorschrijven. Slaap- en kalmeringsmiddelen kunnen een moeilijke periode helpen overbruggen. In het beste geval doen ze bepaalde symptomen verdwijnen. Maar de ware oorzaak wordt hiermee niet aangepakt. Gebruik slaap- en kalmeringsmiddelen met mate en zo kort mogelijk omwille van het ernstige risico van gewenning en verslaving.

Wist je dat?

Slaap- en kalmeringsmiddelen kunnen een hulpmiddel zijn tijdens een moeilijke periode, maar nemen de oorzaak van de problemen niet weg.

Bovendien is het regelmatige gebruik van dergelijke geneesmiddelen niet zonder risico aangezien het risico op gewenning en afhankelijkheid.

Bijwerkingen en voorzorgen

Het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen kan verschillende bijwerkingen veroorzaken zoals:

• vermoeidheid en slaperigheid,
• verminderde waakzaamheid,
• geheugen- en concentratiestoornissen,
• motorische stoornissen,
• hoofdpijn,
• trillingen en duizeligheid,
• depressie.

Niet elke patiënt heeft last van deze bijwerkingen. Sommige van de bijwerkingen kunnen echter ernstige gevolgen hebben (valpartijen, verkeersongeval). Wettelijk gezien mag je niet met de auto rijden als je slaap- of kalmeringsmiddelen neemt. Bij een verkeersongeval kan dat problemen geven met je verzekering. Wees ook uiterst waakzaam als je slaap- of kalmeringsmiddelen toedient aan ouderen. Het vermogen van metabolisme en uitscheiding van geneesmiddelen verloopt bij hen anders waardoor de geneesmiddelen langer in het lichaam blijven.

Het afbouwen van slaap- of kalmeringsmiddelen

Van de ene dag op de andere stoppen met slaap- of kalmeringsmiddelen is niet goed, want dan heb je meer kans op ontwenningsverschijnselen. Het is dus beter om de dosis heel langzaam af te bouwen of meer tijd te laten tussen de innamen. Dat doe je het best in overleg met je huisarts of apotheker. Als je je dosis vermindert of er volledig mee stopt, dan kunnen de volgende ontwenningsverschijnselen optreden: slapeloosheid, angst, prikkelbaarheid, beven, verwarring, concentratieproblemen, spierpijn, enz. Deze lijken erg op de klachten waarvoor je het geneesmiddel neemt. Voor heel wat mensen is dit het “bewijs” dat ze het nodig hebben en dus, om ermee door te gaan. Door langzaamaan af te bouwen onder toezicht van je arts, wordt de kans op deze ontwenningsverschijnselen kleiner.

Vind je het moeilijk om zonder slaap- of kalmeringsmiddel verder te gaan?

Houd er rekening mee dat het langdurig gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen je probleem niet oplost. In de eerste plaats verdwijnt de klacht waarvoor je een slaap- of kalmeringsmiddel neemt niet. Ten tweede leiden gewenning en afhankelijkheid tot lichamelijke en geestelijke klachten. Is dit het geval, raadpleeg dan je huisarts, apotheker of behandelend specialist. Die kan ook nagaan of je angst, stress of slapeloosheid nadelige gevolgen heeft voor je gezondheid (bv. maagzweer) en je algemene medische toestand evalueren. Het is goed om te weten dat er een aantal eenvoudige middelen bestaan die de spanning kunnen verminderen als je ze regelmatig toepast.

Tips om angst en spanning te verminderen.

• Probeer elke dag voor jezelf een aangenaam moment vrij te maken; dat leidt tot minder spanning.
• Leer de eerste tekenen van onbehagen, spanning, angst en stress te herkennen. Zoek andere manieren om ze weg te nemen: fysieke of geestelijke ontspanning, sport, of gewoon een kwartiertje wandelen.
• Leer jezelf te ontspannen met enkele eenvoudige ontspanningstechnieken. Ontspanningsoefeningen helpen het best als je ze regelmatig doet. Ook lichaamsbeweging, massage, yoga, of zomaar niets doen kunnen ontspannend werken.
• Neem pauzes tijdens de werkdag, al is het maar voor een kwartiertje.
• Zoek steun bij anderen. Een goed gesprek en een luisterend oor verminderen de spanning. Je kan ook je gevoelens uiten door alles van je af te schrijven.
• Ga na of je angstgevoelens en spanning kunt vermijden door er anders tegenaan te kijken. Hoe zou iemand anders in jouw plaats reageren? Misschien is verandering wel goed voor je?
• Neem niet te veel hooi op je vork, leg jezelf grenzen op en durf ‘neen’ te zeggen.

Alternatieven voor slaap-en kalmeringsmiddelen.

Naast slaap- en kalmeringsmiddelen bestaan er ook andere technieken en behandelingen die doeltreffend kunnen zijn bij angst, stress of slaapproblemen. Het aanbod aan alternatieve behandelingen voor een beter lichamelijk en mentaal welzijn is bijzonder groot. Maar de kwaliteit is niet altijd gegarandeerd. Informeer je dus grondig en bespreek de mogelijkheden met je huisarts of apotheker

Relaxatie

1. Ontspanningsoefeningen: door jezelf geestelijk en lichamelijk te ontspannen kan je angstige gedachten verdrijven die de oorzaak zijn van aanhoudende spanning of slaapproblemen.

2. Massage en spierontspanning.

3. Audio-cd’s die relaxatie bevorderen worden in de apotheek verkocht. Er bestaan er specifiek voor stress, slaapstoornissen, enz.

Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR)

Deze techniek heeft zijn nut bewezen als bijkomende behandeling bij stress en depressie. Vraag wel eerst het advies van je huisarts of apotheker.

Psychotherapie

Er bestaan verschillende soorten psychotherapie die elk hun eigen doel en methode hebben: anders leren denken over jezelf en/of de situaties waar je mee te maken krijgt, beter je emoties leren herkennen en uiten, jezelf beter leren begrijpen, je gedrag veranderen, enz. Al deze therapievormen hebben als doel verandering op gang te brengen door een beter bewustzijn van je eigen gedrag, gedachten en/of gevoelens.

Andere geneesmiddelen

Naast slaap- en kalmeringsmiddelen bestaan er nog andere geneesmiddelen die inwerken op problemen van angst, stress of slapeloosheid. Praat erover met je arts of apotheker.

Tips om de kwaliteit van je slaap te verbeteren.

• Slaap enkel zoveel als nodig is om je fris te voelen tijdens de volgende dag. Door de tijd in bed te beperken wordt de slaap vanzelf verbeterd. Te veel tijd in bed leidt tot een onderbroken en oppervlakkige slaap.
• Sta elke dag op omstreeks hetzelfde tijdstip. Dit geeft automatisch aanleiding tot regelmaat bij het inslapen.
• Elke dag lichaamsbeweging in de ochtend of vroege namiddag (niet in de late namiddag) verbetert de slaap.
• Isoleer de slaapkamer tegen lawaai en licht.
• Zorg voor een ideale temperatuur in de slaapkamer. Overdreven warmte of koude kan de slaap verstoren.
• Vermijd het drinken van grote hoeveelheden water ’s avonds om nachtelijke toiletbezoeken te voorkomen.
• Het chronisch gebruik van tabak verstoort de slaap, aangezien nicotine opwekkende effecten heeft.
• Zowel honger als een volle maag kunnen de slaap verstoren. Vermijd zware maaltijden vóór het slapengaan. Een lichte snack kan de slaap bevorderen.
• Vermijd alcohol en dranken die cafeïne bevatten (koffie, cola, thee) voor het slapengaan. Alcohol vergemakkelijkt wel het inslapen, maar maakt dat je minder diep slaapt en vaker wakker wordt.
• Word je nerveus of gefrustreerd omdat je niet kunt inslapen, sta dan op, ga naar een andere kamer en probeer je wat te ontspannen. Het heeft geen zin om inspanningen te doen om in slaap te geraken. Dat lukt toch niet.
• Pieker je veel in bed, las dan ‘s avonds een pieker(half) uurtje in vooraleer je gaat slapen. Dan hoef je dat niet meer in bed te doen.
• Als je te veel naar de wekker kijkt tijdens de nacht of het geluid van de wekker je hindert, zet hem dan verder weg.
• Gebruik niet meer dan twee- tot driemaal per week een slaappil.

Tot slot

Iedereen heeft wel eens last van angst, stress of slaapproblemen. Dit zijn natuurlijke fenomenen en hebben een beschermende functie. Angst en stress sporen ons immers aan om te reageren of om net niet te reageren wanneer de situatie te gevaarlijk wordt. Of om creatief te zijn en oplossingen te zoeken om de druk te verminderen. Maar zware spanning die voortdurend aanhoudt, belemmert het dagelijks leven en is schadelijk voor de gezondheid. Psychische klachten (angst, concentratieproblemen, slaapstoornissen) of lichamelijke klachten (maagpijn, hartkloppingen, hoofdpijn) kunnen dan de kop opsteken. Is dit het geval, vraag dan raad aan je arts of apotheker. Die kan voor jou de meest geschikte behandeling zoeken. Vergeet niet dat er heel wat alternatieve - al dan niet medicamenteuze - behandelingen bestaan. Slaap- en kalmeringsmiddelen werken weliswaar snel, maar genezen niet. Door hun grote kans op verslaving kunnen ze extra problemen veroorzaken. Praat erover met je arts of apotheker. Hij is jouw eerste aanspreekpunt. Wees niet bang om vragen te stellen. Je arts of apotheker zal al jouw vragen beantwoorden en je verder helpen in de strijd tegen het overmatig gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen.