Tandvriendelijke voeding

Wie gaat er graag bij de tandarts? Dat zullen er niet veel zijn. Voorkomen is beter dan genezen geldt zeker ook voor problemen met het gebit. Kan de voeding hierin een rol spelen? Ja.

Wat is cariës?

Op het tandoppervlak bevindt zich een laagje “tandplaque” waarin miljoenen micro-organismen zitten. Sommige van deze micro-organismen hebben de eigenschap om suikers uit de voeding om te zetten in zuren. Door inwerking van deze zuren gaat het materiaal waaruit je tanden zijn opgebouwd in oplossing (demineralisatie). Zodra de suikeraanvoer stopt, stopt ook de zuurvorming. Vanaf dat ogenblik kunnen er opnieuw mineralen worden ingebouwd in de aangetaste tandweefsels (remineralisatie). Wanneer de tanden te vaak een zuuraanval te verduren krijgen omdat er regelmatig tussendoor iets wordt gegeten of gedronken dat suikers bevat, kan het tandweefsel zich onvoldoende herstellen en zal het uiteindelijk zo broos worden dat er gaatjes (cariës) ontstaan.

Problemen met het gebit door voedingstekorten

Uitgesproken vitaminetekorten en een gebrekkige aanvoer van andere essentiële voedingsstoffen kunnen bij kinderen ernstige gebitsafwijkingen tot gevolg hebben, gaande van verkleuringen of oppervlakkige defecten tot misvormingen van de tanden. De toediening van te veel fluor via supplementen kan daarentegen onesthetische verkleuringen van de tanden veroorzaken. Goed doseren is dus belangrijk. Of nog beter, poets drie maal per dag met een aangepaste fluoridehoudende tandpasta. Tekorten bij volwassenen kunnen ook last veroorzaken, zoals ontstoken en bloedend tandvlees.

Wat kan je doen?

• Een tandvriendelijke voeding is een evenwichtige en gevarieerde voeding.
• Beperk het gebruik van enkelvoudige suikers (zoet) omdat de micro-organismen in de tandplaque ze snel kunnen omzetten tot tandonvriendelijke zuren. Samengestelde of complexe koolhydraten (zetmeel) zoals in brood en aardappelen zijn minder gegeerd bij de plaquebacteriën.
• Hoe zit het met fruit dat ook enkelvoudige suikers bevat? Fruit is een bron van gezondheid. Het levert een belangrijke bijdrage tot de dagelijkse voedingsstoffenbehoefte en wordt in verband gebracht met een mogelijke preventieve werking op chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten en kanker. Omwille van de aanwezigheid van enkelvoudige suikers en zuren (vooral in citrusvruchten), mag vanuit tandheelkundig oogpunt echter niet heel de dag door fruit worden “gegraasd”. De algemene aanbeveling is om dagelijks 2 tot 3 stukken fruit te gebruiken. Omwille van hun hoge suikergehalte en hun kleverigheid worden gedroogde vruchten vanuit tandheelkundig oogpunt ondergebracht in de categorie snoep.
• Vermijd al te vaak zure voedingsmiddelen te gebruiken zoals in azijn opgelegde augurken en sportdranken.
• Gun je tanden voldoende lange rustpauzes na een suikerhoudende maaltijd of drank zodat ze zich voldoende kunnen herstellen. Drie hoofdmaaltijden en maximaal 2 tussendoortjes (inclusief eventueel suikerhoudende dranken zoals frisdranken en fruitsap) is de algemene aanbeveling.
• Kaas, melk en zuivelproducten zonder toegevoegde suiker zijn tandvriendelijk. Melk en kaas bevatten belangrijke hoeveelheden calcium en fosfor die helpen voorkomen dat het tandweefsel in oplossing gaat. Een stukje kaas na de maaltijd is dus nog niet zo slecht bedacht door de Fransen.
• Eet regelmatig “harde knabbels” en neem voldoende “maal”-tijd. Geef om die reden ook de voorkeur aan volkorenproducten. Kauwen stimuleert de vorming van speeksel. Speeksel bevordert de afvoer van bacteriën en voedselresten uit de mond, beschermt de tanden, neutraliseert deels de eventueel gevormde zuren en helpt de remineralisatie of het herstel van het tandweefsel.
• Drink voldoende, liefst water.
• Het belangrijkste advies ter preventie van cariës blijft tenslotte: poets regelmatig en grondig je tanden met een fluoridehoudende tandpasta (zeker ’s morgens na het ontbijt en ’s avonds voor het slapengaan) en ga regelmatig op controle bij de tandarts (2 maal per jaar).